فرش‌های دستباف ایرانی به‌عنوان آثار هنری و سرمایه‌های ارزشمند، نیازمند مراقبت و نگهداری ویژه‌ای هستند تا زیبایی و دوام آن‌ها حفظ شود. در ادامه، نکات کلیدی برای نگهداری صحیح از فرش دستباف را مرور می‌کنیم:
۱. محل پهن کردن فرش
سطح مناسب: فرش را روی سطحی صاف، خشک و عاری از گرد و غبار پهن کنید. از پهن کردن فرش روی سطوح گچی، خاکی یا آهکی خودداری کنید؛ زیرا این سطوح می‌توانند به بافت فرش آسیب برسانند.
جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید: نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث کم‌رنگ شدن و کاهش کیفیت رنگ‌های فرش شود. بنابراین، از قرار دادن فرش در معرض تابش مستقیم نور خورشید خودداری کنید یا از پرده‌های ضخیم برای کاهش شدت نور استفاده نمایید.
۲. نظافت و جاروکشی
جاروکشی منظم: برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار، فرش را به‌طور منظم جارو بزنید. استفاده از جاروبرقی با مکش ملایم توصیه می‌شود تا به بافت فرش آسیبی نرسد.
توجه به ریشه‌ها: ریشه‌های فرش را با دقت تمیز کنید و از کشیدن جاروبرقی روی آن‌ها خودداری نمایید؛ زیرا ممکن است باعث آسیب یا کنده شدن ریشه‌ها شود.
۳. جلوگیری از بیدزدگی و حشرات
استفاده از مواد ضدبید: برای پیشگیری از بیدزدگی، می‌توانید از موادی مانند نفتالین یا تنباکو استفاده کنید. قبل از لوله کردن فرش برای نگهداری طولانی‌مدت، مقداری نفتالین پودر شده را روی یک پارچه تمیز پهن کرده و فرش را روی آن لوله کنید.
تهویه مناسب: فرش را در محیط‌هایی با تهویه مناسب نگهداری کنید و از قرار دادن آن در مکان‌های مرطوب یا تاریک که محل مناسبی برای رشد حشرات است، خودداری نمایید.
۴. شستشو و لکه‌برداری
شستشوی حرفه‌ای: شستشوی فرش‌های دستباف بهتر است توسط قالیشویی‌های معتبر انجام شود تا از آسیب به بافت و رنگ‌های فرش جلوگیری شود.
لکه‌برداری سریع: در صورت ریختن مواد روی فرش، بلافاصله با یک پارچه تمیز و مرطوب لکه را تمیز کنید. از مواد شوینده ملایم و مناسب استفاده نمایید و از به‌کار بردن مواد شیمیایی قوی خودداری کنید.
۵. نگهداری در زمان عدم استفاده
لوله کردن صحیح: در صورتی که قصد نگهداری فرش برای مدت طولانی را دارید، آن را به‌صورت رول‌شده (لوله‌شده) نگهداری کنید. قبل از رول کردن، فرش را تمیز کرده و از مواد ضدبید استفاده نمایید.
محل نگهداری مناسب: فرش رول‌شده را در مکانی خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. از قرار دادن اجسام سنگین روی فرش رول‌شده خودداری کنید تا از تغییر شکل آن جلوگیری شود.
۶. مراقبت‌های دوره‌ای
چرخاندن فرش: هر شش ماه یک‌بار، فرش را ۱۸۰ درجه بچرخانید تا سایش و پاخوردگی به‌طور یکنواخت در تمام قسمت‌های فرش توزیع شود.
بررسی منظم: به‌صورت دوره‌ای فرش را از نظر وجود حشرات، بیدزدگی یا آسیب‌های دیگر بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه مشکل، سریعاً اقدام به رفع آن نمایید.
با رعایت این نکات، می‌توانید از زیبایی و دوام فرش دستباف خود برای سال‌های طولانی لذت ببرید و از سرمایه‌گذاری خود به‌خوبی محافظت کنید.